براي چنين شخصي دنيا زنداني است بي حصار يا همچون اردوگاه اسيراني است كه فاقد سيم خاردار مي باشد. فرد به جاي تجربه مستقيم واقعيت، يك «خود كاذب» پديد مي آورد كه نقش يك سپر را در مقابله با دنياي واقعي برعهده مي‌گيرد. براي شخص بي تفاوت مهم نيست كه چه اتفاقاتي براي ديگري مي افتد يا حتي جالب نيست كه ديگري حالش خوب باشد. فرد بي تفاوت با كسي صحبت نمي كند مگر به ضرورت. در اين حالت خود واقعي او به موضع دروني و پنهان عقب نشيني مي كند. سراسر زندگي فرد بي تفاوت آكنده از پوچي، بيهودگي و بي هدفي است. خود واقعي او كاملا پنهان بوده و از هر گونه ابراز يا اظهار وجود يا آزادي عمل واقعي باز مي ماند. بنابراين در غياب يك رابطه طبيعي و خلاق با دنيايي كه به دور از دلهره و دغدغه خاطر مي باشد خود دروني او احساس كلي از فقر دروني پيدا مي كند كه حيات دروني آن حالاتي از قبيل پوچي، سردي، خشكي، ناتواني، تنهايي و بي ارزشي را تجربه مي كند و آنچه مسلم است اينكه بهداشت روان او به مخاطره مي افتد. (چهرازي 73:1350)
در زبان روانشناسي، بي تفاوتي علائمي دارد. علائمي كه مي توان براي بي تفاوتي در نظر گرفت عبارتند از:
• فرسودگي عاطفي همراه با احساس پوچي، درماندگي و نااميدي كه به دليل خواسته هاي عاطفي و فيزيولوژيكي آنهاست؛
• شخصيت زدايي كه همراه با احساس بدگماني عاطفي و حساسيت كاهش يافته نسبت به ديگران است؛
• احساس كاهش يافته از توان شخصي، شخص احساس مي كند كه فعاليت هاي او بدون هدف و بي‌ارزش هستند. (آلتايمر، 39:1368)
بي تفاوتي به عنوان يك سازوكار دفاعي
اگر احتياجات بشر يا اميال او به سهولت ارضاء مي شدند زندگي آسان مي نمود. اما چنانكه مي دانيم موانع و مشكلات گوناگون، آداب و سنن اجتماعي، عرف و قوانين مدون از ارضاي بسياري از نيازها و احتياجات انساني جلوگيري كرده و ناكامي به بار مي آورند. به گونه‌اي ديگر مي توان گفت «من» هسته اصلي شخصيت است و هر نوع حقير به ارزش و كفايت آن تهديدي است به هسته مركزي وجود شخص. به اين مناسبت، سازوكار دفاعي گوناگوني به منظور حفظ «من» از تحقير و از هم پاشيدگي و ترقي و استحكام آن به وجود آمده است و زماني كه ارزش و تماميت شخص مورد تهديد باشند، به عرصه پيكار فراخوانده مي شوند تا سازش هايي بين انگيزه هاي انساني و منازعات ضد و نقيض برقرار كرده، كنش ها و اضطراب ها را تسكين دهند. در بعضي موارد گوشه گيري و فرار از موقعيت مخاطره آميز، منطقي ترين روش مقابله با ناكامي‌ها در زندگي است و زماني روش بي تفاوتي هرگونه علاقه‌مندي را از بين برده و در اين صورت فرد، خود را از عوامل ايجاد كننده ناكامي دور مي كند و در ازاي هر پاسخ هيجاني، ظاهرا نسبت به سرنوشت خود بي تفاوت مي ماند. (طبائيان، 1381)
حيطه بي تفاوتي در سازمان رفتار فردي را توصيف مي كند كه به صورت ماشين وار و بدون به كار بردن نبوغ و خلاقيت خود، فرامين سازماني را بي چون و چرا انجام مي دهد ولي در عوض ايده و راه حلي ارائه نمي دهد. طبعا چنين پذيرش دستوري كه به دور از هر گونه علاقه باشد ممكن است در ظاهر باعث حفظ نظم سازماني گردد ولي كارمند را به تلاش، پذيرش مسئوليت‌ها (و) يا نشان دادن ابتكار تشويق نمي كند.
نمود حيطه‌هاي بي تفاوتي در كاركنان كاربرد واژه «المامور معذور» مي باشد. با چنين واكنشي از طرف فردي كه ياري گر سازمان خوانده مي شود معلوم مي گردد كه او از خود ابتكار عمل و جوششي ندارد و آنچه به عنوان عملكرد سازماني از او مشاهده مي گردد انجام صرف دستورات مديران است. گاهي افراد ناراضي اعتراض خود را نسبت به دستورات به صورت اعتراضات و اعتصابات كه آشكارترين نوع بيان نارضايتي است، بروز مي دهند و گاه غيبت زياد، جواب گوي اين امر است. ولي آنچه باعث تسليم شدن و بي تفاوت شدن افراد مي گردد نارضايتي عميق و به مدت طولاني است. (گيزلا، 136:1378)
خصوصيات سازوكار دفاعي
• جنبه ناخودآگاه دارند؛
• قدرت سازگاري دارند زيرا سبب كاهش اضطراب و اثرات سوء آن مي گردند و به فرد فرصت سازگاري و تطابق بهتر را با عوامل نامساعد محيطي مي دهند؛
• اين سازوكارها به عنوان يك تسكين موقتي تلقي مي شوند و جنبه نيرنگ، خدعه و فريب در آنها نمايان است. استفاده از آنها با سلامت فكري آدمي موافقتي ندارد و باعث مي شود شخص نتواند با استفاده از منطق و دليل مشكلات را حل نموده و سازگاري مناسب تري با محيط بدست آورد. (احمدوند، 29:1368)
نظرات شما عزیزان:
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت: